Srpska pravoslavna crkva danas obeležava Svetog Vasilija Ostroškog Čudotvorca. Ovaj praznik je u crkvenom kalendaru obeležen crvenim slovom, a dosta vernika ga uzima za krsnu slavu.
Sveti Vasilije je rođen kao Stojan Jovanović u selu Mrkonjići (Popovo polje) u Hercegovini od majke Ane-Anastasije i oca Petra Jovanovića 28. decembra 1610. godine. Odmalena je bio ispunjen ljubavlju prema Crkvi. Kada je imao 12 godina, roditelji su ga, u strahu od danka u krvi koji su u to vreme provodili Turci nas Srbima, poslali u skroviti manastir Zavalu, u kom je igumanovao njegov stric Serafim. Tamo se naučio crkvenoj pismenosti i posle nekoliko godina prešao u trebinjski manastir Tvrdoš, gde je primio i monaški postrig i sveštenički čin i postao paroh popovopoljski.
Pogoršanje prilika u manastiru i želja za dubljim podvigom odveli su ga na put arhimandrita u Pećku Patrijaršiju i, po blagoslovu patrijarha Pajsija Janjevca, dalje na Svetu Goru, a zatim u Vlašku i Ukrajinu, odatke se vratio sa darovima tamošnjih vladara za narod u Hercegovini. Rukopoložen je u Peći 1638. odlukom Svetog sinoda za mitropolita hercegovačkog, sa obnovljenom svetosavskom titulom: mitropolit Zahumski. Kasnije je dodao i titulu Skenderijski.
Stalna opasnost od Turaka i rimokatolika
Život Svetog Vasilija bio je u stalnoj opasnosti od Turaka, a bio je proganjan i od militantnih rimokatoličkih misionara i prelata. Bio je svrgavan sa mitropolitskog prestola u Trebinju od strane lažnog episkopa unijate Savatija 1641. Izlagan je bahatostima plemenskih knezova i neposlušnih uskočkih četovođa. Međutim, stizao je svuda gde su ga vodili zadaci arhiepiskopske službe, od Mostara, Trebinja, Bileće i Herceg Novog do Pljevalja, Morače, Onogošta, Pješivaca i Bjelopavlića.
Kao arhijerej živeo je u manastiru Tvrdoš i odatle utvrđivao u pravoslavlju svoje vernike. Kada su Turci razorili Tvrdoš, bežao je na Svetu goru, ali ga je narod u Bjelopavlićima zaustavio uz obećanje da će mu svako davati po mericu pšenice za izdržavanje.
Manastir Ostrog
Vladika je ostao i najpre se podvizavao u jednoj pećini u Pješivcima, a onda je prešao u ostrošku pećinu i nastavio svoj strogi podvižnički život u manastiru Ostrog. Poslednjih 15 godina života proveo je u pećinskoj isposnici u Gornjem Ostrogu i umro 1671. godine.
Njegove mošti, čudotvorne i neistrulele, i njegov grob čuvaju se u manastiru i danas, a u njihovu moć isceljenja veruju podjednako i hrišćani i muslimani.
Ostrog je muški manastir Srpske pravoslavne crkve, smešten uz skoro vertikalnu liticu na planini Ostroška greda u Crnoj Gori. Sastoji od Gornjeg i Donjeg manastira i spada među najposećenije manastire u jugoistočnoj Evropi, u koji dolaze vernici svih religija iz svih krajeva sveta. U njemu se svake godine na Trojičine dane održava veliki Narodni sabor.
Takođe, najimpozantniji i najmonumentalniji pravoslavni hram posvećen ovom svetitelju jeste onaj u Nikšiću. U pitanju je zadužbina crnogorskog kneza Nikole Prvog Petrovića. Rađena je po projektu Rusa, Preobraženskog, osvećena 15. avgusta 1900. godine.
